Iedereen heeft stress!

Maar toch praten we niet makkelijk over stress. Ook zullen we niet snel met anderen delen dat we last hebben van spanning of stress. Taboe?

Een taboe is iets dat wordt beschouwd als ongepast om te gebruiken, te doen of over te spreken.
Is dat dan zo? Mogen we niet praten over stress? Wat is daar dan de reden voor?

Of praten we niet makkelijk over stress omdat we bang zijn dat we onze baan kwijtraken, dat anderen het maar onzin vinden en het meer als een excuus zien om niet hard te hoeven werken of dat anderen ons zwak vinden.

Wat ook de reden is dat we niet over stress (mogen) praten, we hebben nu eenmaal allemaal last van stress! Dus laten we het er toch gewoon over hebben!

Want stress zorgt bij 1.3 miljoen werknemers voor klachten (blijkt uit onderzoek van TNO), waardoor zij uitvallen (ziekteverzuim).

Is stress dan altijd ongezond?
Nee, zeker niet!

Stress is (gezonde) spanning die ervoor zorgt dat we adequaat reageren als dat nodig is, bijvoorbeeld als we een presentatie moeten geven of een examen moeten afleggen. Deze gezonde dosis stress, waar adrenaline en noradrenaline bij vrijkomt, brengt je lichaam in paraatheid. Hierdoor ben je alert en gefocust. Je hartslag, bloeddruk, ademhaling en spierspanning nemen toe, je spijsvertering neemt af en je pupillen worden wijder. Doordat het adrenalinegehalte in je lichaam stijgt, komt de energievoorraad die je opgeslagen hebt in je lever en je spieren vrij. Hierdoor stijgt de hoeveelheid glucose in je bloed. Je bent klaar voor actie.

Naast adrenaline en noradrenaline komt er ook cortisol vrij. Het vrijkomen van cortisol wordt gestimuleerd doordat adrenaline en noradrenaline vrijkomt in het lichaam. Cortisol zorgt ervoor dat het lichaam weer in balans komt, direct na de eerste schok. Een ander effect van cortisol is dat het immuunsysteem tijdelijk wordt uitgeschakeld. Deze energie wordt gebruikt om te herstellen van de impact die adrenaline en noradrenaline veroorzaken op de balans in het lichaam.

Wanneer is stress wel ongezond?
Als de spanning blijft en er geen herstel plaatsvindt, waardoor alle drie de hormonen (adrenaline, noradrenaline en cortisol) actief blijven, kan dit leiden tot verschillende lichamelijke en mentale klachten. Je lichaam heeft namelijk zijn focus verlegd naar directe energiebehoefte en het herstellen van deze impact, in plaats van zich bezighouden met het gezond houden van de cellen.

De effecten op de langere termijn kunnen zijn:

1. Diabetes type 2. De directe energie die steeds vrijkomt in je lichaam zorgt er voor dat er meer insuline wordt aangemaakt om de bloedsuikerwaarden weer normaal te krijgen.
2.  Verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Door verhoogde bloeddruk en hartslag.
3. Huidproblemen. Bijvoorbeeld acne.
4. Vatbaarder voor ziekten. Doordat je immuunsysteem en spijsvertering slechter gaan functioneren.
5. Problemen met je libido, ontregeling menstruatiecyclus en verminderde vruchtbaarheid.
6. Vetophopingen rond de buik. Cortisol bevordert de groei van vetcellen.

Aanhoudende stress laat ook zijn sporen achter in het brein waardoor je o.a. last kunt krijgen van geheugenproblemen negatieve emoties. Waar wordt dit door veroorzaakt?

Bij stress wordt de hypothalamus gestimuleerd om cortisol aan te maken. En bij een teveel aanmaak van cortisol zorgt de hippocampus dat deze wordt afgeremd. Zolang deze simpel uitgelegde stress-as in balans blijft is er niets aan de hand.

Echter, wanneer er sprake is van aanhoudende stress en de hippocampus continue door cortisol geprikkeld wordt, kan de hippocampus uitgeput raken. Hierdoor kan de hippocampus de hypothalamus niet meer goed afremmen, waardoor de hypothalamus vrij baan heeft om cortisol te blijven aanmaken. Het gevolg van een uitgeputte hippocampus is dat iemand geheugen- en concentratieproblemen kan krijgen.

Naast een uitgeputte hippocampus kan bij aanhoudende stress de frontale lob beschadigen. De frontale lob zorgt dat de amygdala wordt afgeremd. De amygdala is de opslagplaats van negatieve emoties. Wanneer de amygdala niet voldoende wordt afgeremd door de frontale lob, heeft de amygdala de kans negatieve emoties de vrije loop te laten. Dit is merkbaar door prikkelbaarheid en het eerder maar ook heftiger ervaren van emoties.
De negatieve emoties die nu vrij baan hebben door de slechte werking van de frontale lob, wakkeren de hypothalamus aan om cortisol te produceren. En zo is er een vicieuze cirkel ontstaan.

Het mag duidelijk zijn dat de hippocampus en de frontale lob van groot belang zijn bij het reduceren van stress.

Hoe herken je de symptomen van stress?
Stress heeft duidelijke symptomen die zich op verschillende manieren kan uiten.

Heeft iedereen last van stress?
Nee! Iedereen heeft wel stress, maar je hoeft er geen last van te hebben.

Je kan last krijgen van stress als je het gevoel hebt dat er meer van je gevraagd wordt dan dat je aankan. Maar ook de volgende zaken spelen mee of maken je kwetsbaarder voor stress:

• Hoe goed jouw balans is tussen energiegevende en energievretende zaken.
• Hoe je omgaat met problemen, tegenslagen en stress (coping).
• In hoeverre je problemen en tegenslagen kunt relativeren (gedachten).
• Welke persoonlijke eigenschappen of leefregels je hebt.
• Hoe assertief je bent.
• Waar je focus ligt (mindfulness).

Ook weten we door onderzoek dat mannen anders reageren op stress dan vrouwen.  Mannen reageren vaak heftig op stress, wat kan ontsporen in onder meer agressie, hoge bloeddruk, alcohol- en drugsmisbruik. Vrouwen gaan meer zorgen en zoeken steun bij andere vrouwen. Ook zien we dat vrouwen meer gaan piekeren.

Wat kan je doen tegen ongezonde stress?
Hierbij kun je denken aan:

• Balans herstellen tussen energiegevende en energievretende zaken.
• Leren omgaan met stress (coping).
• Irrationele gedachten aanpakken.
• Lichaamsbeweging.
• Uitdagingen zoeken zodat de hippocampus weer opknapt.
• Genieten door bijvoorbeeld hobby’s, een boek lezen, muziek luisteren enzovoort.
• Goede nachtrust.
• Gezonde voeding.
• Mindfulness.
  

Conclusie!
Aanhoudende stress is ongezond voor je omdat het een negatieve invloed heeft op je gezondheid.
Daarom is het belangrijk dat je actief leert omgaan met de stress in je leven.

Wil je meer weten over stress en wat je kunt doen om stress te verminderen, ga dan aan de slag met de Online Training Grip op Stress.